Chùa Bút Tháp Bắc Ninh mang nhiều giá trị di sản qua nhiều đời, thường được biết đến như một trong những danh lam cổ tự đẹp nhất tại đồng bằng châu thổ Bắc Bộ.
Chùa Bút Tháp, hay còn gọi là Ninh Phúc Tự rất nổi tiếng bởi sự độc đáo về kiến trúc, lịch sử lâu đời…Đồng thời là nơi có nhiều tượng vào hàng đẹp nhất trong thế giới tượng cổ Việt Nam, tiêu biểu nhất là tượng Phật Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, do Trương Thọ Nam tạc và hoàn thành vào năm 1656, thời Hậu Lê.
Chùa Bút Tháp Bắc Ninh có tên chữ là Ninh Phúc Tự, một trong những danh lam cổ tự độc đáo tại miền Bắc, nổi tiếng với 4 Bảo vật Quốc gia vẫn được lưu giữ và bảo tồn khá nguyên vẹn cho đến tận ngày nay. Chùa được xây dựng vào thế kỷ 14, có diện tích khoảng 10.000m2 với kiến trúc độc đáo, kết cấu hài hòa với không gian thiên nhiên xung quanh.
Quang cảnh chùa Bút Tháp.
Đây cũng là một trong số ít những chùa đến nay vẫn còn giữ được nét đẹp sơ khai quyến rũ lúc ban đầu. Sách Địa chí Hà Bắc (1982) chép lại, chùa có từ đời vua Trần Thánh Tông (1258-1278). Khi thiền sư Huyền Quang (Trạng nguyên năm 1297) trụ trì, ông đã dựng lên ngọn tháp đá cao 9 tầng với trang trí hình hoa sen, ngày nay ngọn tháp này đã không còn nữa. Trải qua hàng trăm năm lịch sử cùng nhiều đợt trùng tu, chùa vẫn giữ lại được nét cổ kính. Đây cũng là di tích lịch sử Quốc gia mà bạn nên ghé thăm, đặc biệt là vào dịp tổ chức lễ hội chùa Bút Tháp.
Chùa được xây dựng từ thế kỷ 14 với diện tích khoảng 10.000m2 theo kiểu nội công ngoại quốc, với các công trình kiến trúc được bố trí cân xứng hài hòa, chặt chẽ ở khu vực trung tâm. Bên cạnh giá trị lịch sử, kiến trúc, hiện trong chùa còn lưu giữ bốn nhóm bảo vật quốc gia là tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay được công nhận năm 2012 và ba pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm liên hoa, Hương án cùng được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2020. Các bảo vật đều được tạo tác từ thế kỷ XVII trên chất liệu gỗ.
Cầu đá phía sau thượng điện đi xuống sân.
Tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay cao 3,7m, ngang 2,1m, có 11 đầu, 46 tay lớn và hơn 900 tay nhỏ, dài ngắn khác nhau. Bức tượng đặt trong Thượng điện được đánh giá là tuyệt phẩm điêu khắc. Với nghìn con mắt và nghìn cánh tay, Phật bà như nhìn thấu vũ trụ, vươn tới những cõi xa xăm diệt tà, giúp đời, giúp đạo.
Tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay.
Điểm đặc biệt, độc đáo của chùa Bút Tháp là ngọn bảo tháp bằng đá, có tên là tháp Báo Nghiêm, bên trong thờ tượng Thiền sư Chuyết Chuyết. Nổi bật hẳn giữa vùng đồng bằng rộng lớn. Tháp Báo Nghiêm giống như cây bút khổng lồ, có 5 tầng với một phần đỉnh xây bằng đá xanh, xung quanh tháp được trang trí hoa văn sinh động và độc đáo. Tầng dưới cùng của tháp có 13 bức chạm đá, chủ yếu là hình các con thú. Tháp là sự kết hợp điêu luyện của tài nghệ ghép đá với nghệ thuật điêu khắc tuyệt vời của những nghệ nhân xưa.
Tháp Báo Nghiêm
Điểm nhấn nữa ở chùa Bút Tháp là cây Cửu Phẩm liên hoa, một tác phẩm được chạm khắc tinh xảo vừa độc, vừa lạ. Tòa có hình tháp bát giác, cao 7,8m xếp 9 tầng theo kiểu tòa sen được đặt ở chính giữa lòng nhà tòa Tích thiện am, thể hiện 9 kiếp tu của đức Thích Ca Mâu Ni.Chín tầng Cối kinh tạc hàng trăm tượng Phật, hoa lá, chim muông, tập trung chủ đề khuyến thiện trừ ác, giới thiệu hành trang các vị tổ Thiền tông, các đại sư, các cấp độ thăng hoa trên đường lên cõi Niết bàn.
Nhiều thế kỷ đã trôi qua, song chùa Bút Tháp vẫn còn giữ được nguyên vẹn khối kiến trúc, đồ thờ, tượng cổ của người Việt xưa. Nơi đây luôn là một trong những trung tâm Phật giáo có ảnh hưởng lớn tại vùng quê Bắc Ninh – Kinh Bắc và là điểm đến hấp dẫn của du lịch tâm linh đối với nhiều du khách trên khắp mọi miền đất nước cũng như nước ngoài khi tới Việt Nam.
