Ẩn sau luỹ tre làng là một báu vật truyền thống đến nay vẫn còn được gìn giữ và phát triển, đó chính là nghề dệt Hồi Quan. Đến làng Hồi Quan, qua cổng làng xưa cũ, theo con đường lớn lát gạch chỉ đã mòn đi theo thời gian, du khách gặp những nếp nhà cổ kính, mái ngói rêu phong, rộn ràng tiếng thoi đưa khung cửi ở từng xóm ngõ.
Đình làng Hồi Quan -Tương Giang là một ngôi nhà to, rộng được dựng bằng 6 cột lim tròn to thẳng tắp đặt trên những hòn đá tảng lớn. Được xây dựng từ năm Vĩnh Thịnh thập nhất niên, tức năm 1715. Vì, kèo, xà ngang, xà dọc của đình cũng làm toàn bằng gỗ lim. Tường đình xây bằng gạch. Mái đình lợp ngói mũi hài, hai đầu hồi xây bít đốc hoặc làm bốn góc đầu đao cong. Trên nóc đình là hai con rồng chầu mặt nguyệt, tục gọi là “lưỡng long triều nguyệt” hay “lưỡng long tranh châu”.
Theo các cụ cao niên trong làng kể lại, nghề dệt có từ bao giờ và do ai truyền lại đến nay vẫn là một câu hỏi, chỉ biết rằng, từ lâu lắm rồi người làng Hồi Quan rất thạo nghề canh cửi. Từ xa xưa, người Hồi Quan đã có tục con gái đến tuổi trưởng thành, ai cũng đều phải biết được các công đoạn từ lúc có con sợi, mộc, cho đến khi ra vuông vải bông khổ hẹp, hay tấm lụa tơ tằm để đem đi bán ở các chợ phiên quanh vùng. Trước Cách mạng tháng Tám, hầu như nhà nào cũng có một khung cửi, nhà nhiều có tới 5-6 khung và phải thuê thợ đến làm.
Các sản phẩm được làm từ làng nghề chủ yếu là vải lụa dệt mành tre dùng trong gia đình hay khách sạn, và xuất khẩu sang nước ngoài vải làm khố, gối cho trẻ em khăn mùi xoa, khăn mặt. Ngoài ra còn các sản phẩm khác như vải trắng mềm tiệt trùng tẩy trắng dùng trong y tế.
Được biết, vào những năm đầu thế kỷ XX, nghề dệt ở Hồi Quan rất phát triển.
Người dân trong làng đã làm ra những sản phẩm dệt độc đáo mang sắc thái riêng, phục vụ nhu cầu của tiêu dùng
Ban đầu, người dân Hồi Quan dệt vải bằng những khung cửi truyền thống, dệt khổ nhỏ với phương pháp thủ công để dệt vải màn, đũi, vải dày, vải màu kẻ đổ dọc, vải tơ tằm… Với tính cần cù, chịu khó cộng với đôi bàn tay khéo léo, người dân trong làng đã làm ra những sản phẩm dệt độc đáo mang sắc thái riêng, phục vụ nhu cầu của người dân trong vùng và các tỉnh lân cận.
Cách dệt ở Hồi Quan xưa rất lạ, ngay từ khâu chuẩn bị sợi đã lắm công phu. Người ta nối một đầu sợi với guồng rồi quay đều tay thành các cuộn sợi. Từ các cuộn sợi ấy, người thợ dùng chày đập trong 15 phút cho sợi mềm ra rồi ngâm vào nước. Sau hai ngày, họ đem cuộn sợi ra vò với cơm chín rồi đem phơi. Sau khi sợi khô sẽ được ngâm với dầu tây, mỡ lợn rồi đem vào đánh ống.
Toàn xã có hơn 3.700 hộ dân, hiện đã có hơn 400 hộ làm nghề dệt với số lượng lao động hơn 1.000 người và 15 doanh nghiệp hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực này. Mỗi ngày tại đây sản xuất được 38.000m2 vải thô, 1.400 kg khăn các loại và hơn 6.000m2 vải y tế. Nguyên liệu sản xuất gồm sợi thô, sợi PE, sợi cotton.
Đặc biệt, nghề dệt Hồi Quan đã góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế xã hội của địa phương, nghề dệt tuy là nghề phụ được làm khi nông nhàn nhưng lại đem lại thu nhập chính cho người dân nơi đây.
Cũng trong câu chuyện với các nghệ nhân làm dệt truyền thống tại làng Hồi Quan, nghệ nhân Dương Thị Ý – Người sở hữu khung cửi cổ nhất của làng Hồi Quan chia sẻ: “Có người từ Hà Nội về xin mua lại chiếc khung cửi, nhưng già không bán. Già phải để lại cho con cháu làm vốn, để chúng nó biết quý trọng cái nghề truyền thống của gia đình, của làng xã”…
Vượt qua không ít khó khăn và vất vả, người dân làng Hồi Quan luôn có ý thức tìm tòi, học hỏi, đổi mới để không ngừng hoàn thiện sản phẩm của làng nghề, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong và ngoài nước. Cũng nhờ coi trọng giữ gìn nghề truyền thống, người dân Hồi Quan đã và đang lưu giữ một nét văn hóa của ông cha ta và góp phần phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
